یکی از عمده ترین تحولاتی که در چند روز اخیر، توجه همگان خود را به خود جلب کرده است، اعتراضات شدید دهها هزار جوان عراقی علیه تهدید روز افزون گروه های شبه نظامی وفادار به ایران، در عراق است. شهروندان عراقی که از فساد گسترده و سوء استفاده مقامات دولتی وابسته با این گروه ها به خشم آمده اند، ناچار به خیابان ها ریخته و خواهان ایجاد تغییر در دولت های محلی و مرکزی می باشند. در این تظاهرات مردمی که در نخست به گونه ای مسالمت آمیز پیش می رفت، جوانان عراقی شرکت کرده بودند که سن اکثر آن ها کم تر از 20 سال بود و هیچ خاطره ای از روند آشفته ای زندگی در دوره ای حکومت صدام حسین را نداشتند. اما انگیزه ای که این جوانان را به خیابان ها کشانده است، فقر شدید و بی نوایی جامعه در مقابل ثروتمندی فاحش مقامات دولتی است که سرمایه ای ملت را با شیوه ها و نیرنگ های مختلف به غارت می برند.
در کتابی که به عنوان "انقلاب آینده" پیش از آنچه به نام "بهار عربی" یاد می شود، منتشر کردم، به این مسئله پرداختم که جوامع مدنی در هر کجا که باشد، سر انجام علیه استبداد و نادیده گیری مردم، به پا می خیزد. در عراق نخستین قیام مردمی در مناطق سنی نشین صورت گرفت اما از سوی نیروهای بسیج مردمی به شدت سرکوب شد. سپس کرد های عراق به منظور احراز حقوق خود در چارچوب یک دولت کثرت گرا، دست به اعتراض زدند اما سرنوشت آن ها نیز با محکومیت رو به رو شد.
به رغم این که جامعه عراق به صورت عموم مخالف نفوذ ایران در کشور است اما نبود یک وحدت و همبستگی میان گروه های مختلف سیاسی و اجتماعی عراق، فرصت را برای گسترش نفوذ ایران فراهم کرده است، اما شکی نیست که اعتراضات اخیر، فروپاشی نفوذ و قدرت ایران در عراق را رقم خواهد زد. البته عدم اشتراک گروه های میانه رو شیعه مذهب عراقی در اعتراضات گذشته، نسبت به نگرانی از بازگشت داعش و هراس از مقامات دولتی وفادار به ایران بود که قدرت سیاسی و نظامی عراق را در دست داشتند.
با توجه به چالش های موجود در عراق، به صراحت می توان گفت که اعتراضات مردمی و تشدید مخالفت میان گروه های شیعه مذهب و دولت بغداد؛ ناشی از برخورد ظالمانه ای مقامات دولتی است که با حمایت سپاه پاسداران، کشور را به تباهی کشاندند و ملت عراق را در معرض دشوار ترین چالش های امنیتی و اقتصادی قرار دادند.
موضعگیری واشنگتن در قبال اعتراضات چه خواهد بود؟
برخی بدین باور اند که ایالات متحده به زودی موضعگیری خود را در قبال اعتراضات عراق اعلام کرده و از توده های مردمی معترض حمایت خواهد کرد. اما پذیرش این پیشبینی اندکی دشوار است زیرا سیاست های کنونی کاخ سفید ایجاب نمی کند تا واشنگتن از مخالفان دولت ها حمایت کند. آمریکا زمانی دست به حمایت از مخالفان دولت ها می زد که باراک اوباما قدرت را در دست داشت به ویژه هنگامی که برخی گروه های وابسته به سازمان اخوان المسلمین دست به اعتراض و مخالفت علیه زین العابدین بن علی در تونس، معمر القذافی در لیبی و حسنی مبارک در مصر زدند. از سوی دیگر، واشنگتن در آن زمان، به منظور حمایت از برخی گروه های آزادیخواه و جناح های وابسته به اخوان المسلمین، فشار های خود را علیه رژیم بشار اسد افزایش داد. اما از آنجا که ایالات متحده در صدد امضا کردن توافقنامه هسته ای با ایران بود، از حمایت جنبش مردمی در ایران خودداری کرد.
با آن که دولت ترامپ سیاست خارجی راه اندازی شده توسط اوباما را تغییر داد و از برجام خارج شد اما واشنگتن تا کنون نتوانسته است طرح عملی را برای بیرون رفت از تهدید های ایران در منطقه ارائه کند. ایالات متحده هیچ گزینه ای روی دست ندارد که بتواند جایگزین رژیم ایران شود و ملت ایران و منطقه را از شر سیاست های تهدید آمیز دولت کنونی ایران نجات دهد. واشنگتن تا کنون نتوانسته است سیاست روشنی در ارتباط به حمایت از مخالفان سیاسی در ایران اتخاذ کند و یا این که برای جلوگیری از گسترش روز افزون نفوذ ایران در لبنان و یمن، راهبرد مناسبی علیه حزب الله و جنبش حوثی ها ایجاد کند. تنها کاری که دولت ترامپ تا کنون در واکنش به تحولات خاور میانه انجام داده است، حضور نظامی در نبرد علیه داعش و سپس حرکت به سمت مذاکرات سیاسی بوده است.
البته به نظر نمی رسد که ایالات متحده از اعتراضات اخیر عراق حمایت کند زیرا با آن که تداوم دولت کنونی در عراق به سود ایران است اما واشنگتن نیز منافع مشترک زیادی با بغداد دارد و نمی خواهد منافع خود را قربانی اهداف و خواسته های دیگران کند. در حالی که برخی از مقامات آمریکایی صحبت از حمایت مردم عراق در برابر تهدید های روز افزون ایران در عراق می کنند اما تأکید دیپلمات های آمریکایی بیشتر بر خویشتن داری و تلاش برای یافتن راه حل از طریق گفت و گو با ایران است. زیرا از یک سو، واشنگتن تا کنون تصمیمی برای حمایت از گروه های مخالف با رژیم ایران اتخاذ نکرده است و از سوی دیگر، منافع مشترک واشنگتن با دولت بغداد مانع ایجاد مخالفت میان بغداد و واشنگتن می شود.
البته تداوم و تشدید اعتراضات مردمی در عراق می تواند ایالات متحده را به تغییر موضعگیری علیه دولت عراق وادار کند و آغازی برای کاهش نفوذ ایران در سرزمین عراق باشد.
© IndependentArabia
